خلاصه کتاب درسنامه عقاید دکتر علی شیروانی

بخش اول : علم کلام

علم کلام اختصاصی به دین اسلام ندارد و دیگر ادیان الهی نیز، می توانند مباحث کلامی ویژه خود داشته باشد. اما این نوشتار ناظر به کلام اسلامی است و هر جا نامی از این علم به طور مطلق می آید، مقصود کلام اسلامی است.

وظایف علم کلام

علم کلام سه وظیفه مهم بر عهده دارد:

الف) بیان عقاید دین: دلیل نیازمندی به بیان عقاید دینی و ارائه منظم و طبقه بندی شده آن ها، آن است که در قرآن گفته های معصومان (علیهم السلام) اصول عقاید (به دلیل طبیعت متون مقدس) به صورت منظم و کلاسیک عرضه نشده است.
قرآن کریم، مطالب مختلف و متنوع سیاسی، تاریخی، اجتماعی، فرهنگی، فردی، حقوقی فقهی و غیر آن را در کنار مسائل عقیدتی مطرح کرده است؛ از این رو، استخراج و تنظیم هر یک از این مباحث، از جمله مباحث عقیدتی، نیازمند تلاش علمی دانشمندان دین است. در بخش عقاید، این وظیفه بر عهده متکلم، یعنی دانشمند علم کلام است.

ب) تبیین عقاید دین: متکلم پس از استخراج اعتقادات دینی به تبیین، تفسیر، تحلیل و اثبات آن ها می پردازد. مثلاً پس از آنکه از نصوص دینی دریافت که خدا یکی است می کوشد با برهان عقلی این باور را اثبات کند. هم چنین بر متکلم است که هماهنگی عقاید دینی با یکدیگر و عدم تعارض میان آنها را روشن سازد.

پ) دفاع از عقاید دینی و پاسخ به شبهه ها: وظیفه دیگر متکلم آن است که از حریم عقاید دینی در برابر اشکال های و اعتراض های مخالفان دین دفاع کند.